Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cerealia arma

  • 1 arma

    arma, ōrum (qqf. armūm), n. plur. [st2]1 [-] armes. [st2]2 [-] soldats armés. [st2]3 [-] outils, ustensiles, instruments.    - armis et castris rem tentare: essayer une chose par tous les moyens.    - levia arma: l’infanterie légère.    - canere arma, Virg.: chanter les exploits.    - acerrimus armis, Virg.: redoutable guerrier.    - arma alia ad tegendum, alia ad nocendum, Cic.: armes, les unes défensives, les autres offensives.    - Cerealia arma, Virg. En. 1, 177: les armes de Cérès, les outils pour faire le pain.    - arma navis, Virg.: agrès.
    * * *
    arma, ōrum (qqf. armūm), n. plur. [st2]1 [-] armes. [st2]2 [-] soldats armés. [st2]3 [-] outils, ustensiles, instruments.    - armis et castris rem tentare: essayer une chose par tous les moyens.    - levia arma: l’infanterie légère.    - canere arma, Virg.: chanter les exploits.    - acerrimus armis, Virg.: redoutable guerrier.    - arma alia ad tegendum, alia ad nocendum, Cic.: armes, les unes défensives, les autres offensives.    - Cerealia arma, Virg. En. 1, 177: les armes de Cérès, les outils pour faire le pain.    - arma navis, Virg.: agrès.
    * * *
        Arma, armorum, Pluraliter tantum. Armures, Harnois, Bastons, Armes.
    \
        Arma antiqua. Lucret. De quoy usoyent les anciens.
    \
        Inania. Stat. Inutiles.
    \
        Trunca. Stat. Brisez.
    \
        Versicoloria. Virg. De diverses couleurs.
    \
        Arma, Toutes sortes d'instrumens et outils.
    \
        Arma, pro Praelio. Virg. Combat.
    \
        Arma. Virg. Les guerres.
    \
        Armorum denuntiatio. Liu. Denoncement de guerre.
    \
        Armorum furiis flammatus. Stat. Enflambé de desir, et rage de faire la guerre.
    \
        Arma. Virgil. Faicts d'armes.
    \
        Acerrimus armis. Virgil. Vaillant en guerre, Chevaleureux.
    \
        Armis exercitus. Tacit. Exercité et usité au faict de la guerre.
    \
        Inuictus armis Annibal. Cic. Invincible par armes.
    \
        Maturus ad arma. Sil. Bon, ou De suffisant aage pour aller à la guerre.
    \
        Rudis armorum. Stat. Qui ne scait que c'est de la guerre, Ignorant.
    \
        Fraterna. Seneca. De frere contre frere.
    \
        Honesta. Ouid. Juste guerre.
    \
        Ignota. Virg. Nouvelle, Non accoustumee.
    \
        Socia. Sil. Des alliez et confederez.
    \
        Terrestria. Ouid. Guerre demenee sur la terre.
    \
        Abiicere arma. Cic. Quitter les armes.
    \
        Accingi armis. Virg. S'armer, S'embastonner.
    \
        Arma canere. Virg. Descrire les guerres.
    \
        Capere arma. Cic. Prendre les armes, Entreprendre la guerre.
    \
        Coeptare arma. Tacit. Commencer la guerre.
    \
        Deponere arma. Quintil. Laisser les armes.
    \
        Arma detrahere alicui. Seneca. Le desarmer et despouiller de ses armes.
    \
        Arma ducum dirimere. Lucan. Appoincter le discord.
    \
        Discedere ab armis. Cic. Faire apointement.
    \
        Armis vrbem excindere. Stat. Desconfire et ruiner par guerres.
    \
        Armis exuere aliquem. Virg. Le desarmer.
    \
        Facere arma. Cic. Forger armures et harnois.
    \
        Arma obuia ferre. Virgil. Aller en armes au devant, Resister par armes.
    \
        Ferre arma in medios globos. Silius. Se jecter au milieu de la presse.
    \
        Vrbes arma inter se ferrunt. Virgil. Font la guerre les uns contre les autres.
    \
        Armis fundere agmina. Ouid. Mettre en fuite, Desconfire.
    \
        Immiscere se armis imparibus. Virg. Quand le fort combat contre le foible.
    \
        Imperare arma. Cic. Commander par cri public de prendre les armes.
    \
        Iniicere arma regnis Stat. Faire la guerre.
    \
        Inspicere arma militis. Cic. Revisiter les armures.
    \
        Armis aliquem instruere. Virg. Armer.
    \
        Instructus omnibus armis. Stat. Armé de toutes pieces.
    \
        Iungere arma. Senec. Assembler deux armees en une.
    \
        In armis mori. Virg. Mourir en la guerre.
    \
        Mouere arma. Senec. Esmouvoir la guerre.
    \
        In arma mouere aliquem. Virg. Inciter aucun à faire la guerre.
    \
        In arma aliquem mittere. Virg. L'envoyer à la guerre.
    \
        Arma negare alicui. Ouid. Luy refuser aide.
    \
        Quaerere arma. Virgil. Cercher tromperies et moyens pour faire quelque chose.
    \
        Instaurata arma remoliri. Sil. Recommencer la guerre, ou le combat.
    \
        Reposcere armis aliquid. Ouid. Redemander par force d'armes.
    \
        Armis sternis. Sil. Estre desconfit.
    \
        Arma impia sumere. Virg. Entreprendre une guerre injuste.
    \
        Tractare arma. Senec. Maniere.
    \
        Venire ad arma propter aes alienum. Cic. S'entrebatre.
    \
        Vocare ad arma. Cic. Faire cri et commandement que chascun ait à prendre les armes.

    Dictionarium latinogallicum > arma

  • 2 arma

    arma, ōrum, n. ( gen. plur. armūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155; Att. ap. Non. p. 495, 23, considered by Cic. in the connection armūm judicium as less correct than armorum) [cf. ARÔ, arariskô = to fit; arthron = joint; harmos = armus = joint, shoulder; artaô = artio, arto = to fit, to fit in closely; artios = fit, exact; artus = close, narrow; ars (artis) = the craft of fitting things; artifex, artificium; Goth. arms = O. H. Germ. aram = Engl. arm; Sanscr. ar = to hit upon, attain; aram = fit, fast; īrmas = arm. Curt.].
    I.
    Lit.
    A.
    1.. What is fitted to the body for its protection, defensive armor, as the shield, coat of mail, helmet, etc.:

    tot milia armorum, detracta corporibus hostium,

    Liv. 45, 39:

    induere arma,

    id. 30, 31:

    arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere,

    id. 1, 43:

    pictis et auro caelatis refulgens armis,

    id. 7, 10. —
    2.
    Specifically, a shield:

    at Lausum socii exanimem super arma ferebant,

    on a shield, Verg. A. 10, 841:

    caelestia arma, quae ancilia appellantur,

    Liv. 1, 20 (v. ancile); id. 8, 30; 1, 37; cf. Verg. A. 1, 119 Heyne; Tac. G. 11 Rup.; Plin. Ep. 5, 6, 43:

    Aeneas se collegit in arma,

    gathered himself under his shield, Verg. A. 12, 491.—Hence, in a more extended sense,
    B.
    Implements of war, arms, both of defence and offence (but of the latter only those which are used in close contest, such as the sword, axe, club; in distinction from tela, which are used in contest at a distance; hence, arma and tela are often contrasted; v. the foll., and cf. Bremi and Dähne ad Nep. Dat. 11, 3): arma rigent, horrescunt tela, Enn. ap. Macr. S. 6, 4; id. ap. Non. p. 469, 26:

    arma alia ad tegendum, alia ad nocendum,

    Cic. Caec. 21:

    armis condicione positis aut defetigatione abjectis aut victoriā detractis,

    id. Fam. 6, 2:

    illum dicis cum armis aureis, Quoius etc.,

    Plaut. Mil. 1, 1, 16:

    ibi Simul rem et gloriam armis belli repperi,

    Ter. Heaut. 1, 1, 60:

    arma antiqua manus, ungues dentesque fuerunt Et lapides, et item, silvarum fragmina, ramei,

    Lucr. 5, 1283; so,

    Mutum et turpe pecus (i. e. primeval man), glandem et cubilia propter Unguibus et pugnis, dein fustibus, atque ita porro Pugnabant armis, quae post fabricaverat usus,

    Hor. S. 1, 3, 100 sqq.:

    capere,

    Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Phil. 4, 3, 7; id. Rab. Perd. 6 and 7:

    sumere,

    id. Planc. 36, 88 Wund.; id. Tusc. 2, 24, 58; Vulg. Gen. 27, 3; ib. 3 Reg. 22, 30:

    accipere, ib. Judith, 14, 2: adprehendere,

    ib. Psa. 34, 2:

    resumere,

    Suet. Calig. 48:

    aptare,

    Liv. 5, 49:

    induere,

    id. 30, 31; Ov. M. 14, 798; id. F. 1, 521; Verg. A. 11, 83; Luc. 1, 126:

    accingi armis,

    Verg. A. 6, 184, and Vulg. Jud. 18, 11:

    armis instructus,

    ib. Deut. 1, 41; ib. 1 Par. 12, 13:

    concitare ad arma,

    Caes. B. G. 7, 42:

    descendere ad arma,

    id. ib. 7, 33:

    vocare ad arma,

    Cic. Rab. Perd. 7, 21:

    vocare in arma,

    Verg. A. 9, 22:

    ferre contra aliquem,

    Vell. 2, 56:

    decernere armis,

    Cic. Att. 7, 3:

    armis cum hoste certare,

    id. Off. 3, 22, 87; so,

    saevis armis,

    Verg. A. 12, 890:

    dimicare armis cum aliquo,

    Nep. Milt. 1, 2:

    esse in armis,

    Caes. B. G. 1, 49; Suet. Caes. 69:

    ponere, abicere,

    Cic. Fam. 6, 2:

    relinquere,

    Liv. 2, 10:

    tradere,

    Nep. Ham. 1, 5; Suet. Vit. 10:

    amittere,

    Verg. A. 1, 474:

    proicere,

    Vulg. 1 Macc. 5, 43;

    7, 44: deripere militibus,

    Hor. C. 3, 5, 19:

    dirimere,

    Luc. 1, 104 et saep.—Hence, arma virosque, per arma, per viros, etc., Liv. 8, 25; 8, 30 al.; v. Burm. ad Verg. A. 1, 1, and cf. Liv. 9, 24:

    tela et arma: armorum atque telorum portationes,

    Sall. C. 42, 2; Liv. 1, 25; Col. 12, 3; Tac. G. 29 and 33:

    armis et castris, prov. (like remis velisque, viris equisque),

    with vigor, with might and main, Cic. Off. 2, 24, 84.—
    II.
    Trop., means of protection, defence, weapons:

    tenere semper arma (sc. eloquentiae), quibus vel tectus ipse esse possis, vel, etc.,

    Cic. de Or. 1, 8, 32:

    prudentiae,

    id. ib. 1, 38, 172:

    senectutis,

    id. Lael. 4. 9:

    tectus Vulcaniis armis, id est fortitudine,

    id. Tusc. 2, 14, 33:

    eloquentiae,

    Quint. 5, 12, 21:

    facundiae,

    id. 2, 16, 10:

    justitiae,

    Vulg. Rom. 6, 13; ib. 2 Cor. 6, 7:

    arma lucis,

    ib. Rom. 13, 12:

    horriferum contra Borean ovis arma ministret, i. e. lanas,

    Ov. M. 15, 471:

    haec mihi Stertinius arma (i. e. praecepta) dedit,

    Hor. S. 2, 3, 297; cf. id. Ep. 1, 16, 67:

    arma militiae nostrae non carnalia sunt,

    Vulg. 2 Cor. 10, 4.
    a.
    War (once in opp. to pax, v. infra):

    silent leges inter arma,

    Cic. Mil. 4, 10; id. Att. 7, 3, 5:

    arma civilia,

    civil war, id. Fam. 2, 16, and Tac. A. 1, 9:

    civilia arma,

    id. Agr. 16; id. G. 37 (otherwise, bella civilia, Cic. Off. 1, 25, 86, and Tac. Agr. 13):

    ab externis armis otium erat,

    Liv. 3, 14; 9, 1; 3, 69 Drak.; 9, 32; 42, 2; Tac. H. 2, 1 al.:

    a Rubro Mari arma conatus sit inferre Italiae,

    Nep. Hann. 2, 1 (for which more freq. bellum inferre alicui, v. infero):

    ad horrida promptior arma,

    Ov. M. 1, 126:

    qui fera nuntiet arma,

    id. ib. 5, 4;

    14, 479: compositis venerantur armis,

    Hor. C. 4, 14, 52. So the beginning of the Æneid: Arma virumque cano; cf. Hor. Ep. 1, 19, 7:

    melius visum Gallos novam gentem pace potius cognosci quam armis,

    Liv. 5, 35 fin.; cf.:

    cedant arma togae,

    Cic. Off. 1, 22, 76.—Also for battle, contest:

    in arma feror,

    Verg. A. 2, 337; so id. ib. 2, 655.—
    b.
    (Abstr. for concr.) The warriors themselves, soldiers, troops:

    nulla usquam apparuerunt arma,

    Liv. 41, 12:

    nostro supplicio liberemus Romana arma, i. e. Romanum exercitum,

    id. 9, 9; 21, 26:

    Hispanias armis non ita redundare,

    Tac. H. 2, 32:

    expertem frustra belli et neutra arma secutum,

    neither party, Ov. M. 5, 91: auxiliaria arma, auxiliaries, auxiliary troops = auxiliares (v. auxiliaris, I.), id. ib. 6, 424; cf. id. ib. 14, 528.—
    III.
    Transf., poet. (like hoplon and entea in Gr.), implements, instruments, tools, utensils, in gen. Of implements for grinding and baking:

    Cerealia arma,

    the arms of Ceres, Verg. A. 1, 177 (cf. Hom. Od. 7, 232: entea daitos). —Of implements of agriculture, Ov. M. 11, 35:

    dicendum est, quae sint duris agrestibus arma, Quīs sine nec potuere seri nec surgere messes,

    Verg. G. 1, 160.—Of the equipments, tackle of a ship ( mast, sails, rudder, etc.):

    colligere arma jubet validisque incumbere remis,

    Verg. A. 5, 15; 6, 353.—Hence used by Ovid for wings:

    haec umeris arma parata suis, A. A. 2, 50 (cf. in the foll. verse: his patria est adeunda carinis).—And so of other instruments,

    Mart. 14, 36.

    Lewis & Short latin dictionary > arma

  • 3 arma

    arma, ōrum, n. (Stamm AR-o, griech. ΑΡ-ω, ich füge an; vgl. τὰ ἄρμενα, Segel u. Tauwerk der Schiffe), griech. εντεα u. ὅπλα, u. altd. Zeug, Gezeug, Wehr u. Waffe, I) im allg., alles, was zu einer Ausrüstung od. Zurüstung gebraucht wird, das Rüstzeug = Gerät, Werkzeug, arma equestria, die ganze Ausrüstung eines Pferdes, »Sattel u. Zeug«, Liv. 35, 23, 11. – das »Segelwerk, Takelwerk, Ruderwerk eines Schiffes«, Verg. Aen. 5, 15: 6, 353: dah. für »Flügel« (als Ruder in der Luft), Ov. art. am. 2, 50. – arma cerealia, Geräte zum Kornstoßen u. Brotbacken, Verg. Aen. 1, 177. – arma venatoria, Jagdgerät, Sen. de ben. 1, 11, 6. – vom »Geräte des Landmanns«, Verg. georg. 1, 160: arma operis sui, Ov. met. 11, 34 sq. – v. »Werkzeugen zum Haarscheren«, Mart. 14, 56. – v. »Baugerätschaften, Bauwerkzeug«, repente lintribus in eam insulam materiem, calcem, caementa, arma convexit, Cic. Mil. 74. – II) prägn., das Kriegszeug, Kampfzeug, 1) im weitesten Sinne, das ganze Kriegsgerät, die Kriegsrüstung, Kriegsmaterialien, armorum custos, factor, doctor, s. cūstōs usw.: pars utraque suos exercitus, sua arma, suos habitura duces, Liv.: armis et castris tentata res est, Cic.: bes. in der Verbindung arma virique, viri armaque u. dgl., Liv.; s. Fabri Liv. 24, 28, 4. – 2) im engern Sinne, die angelegte Rüstung, Wehr, Waffen, sowohl die, die zum Schutz den Leib bedecken (wie Harnisch, Helm, Schild), als auch die, die man zur Verteidigung u. zum Angriff in der Hand behält (wie Schwert, Keule, Streitaxt), Ggstz. tela (Geschosse u. Angriffswaffen in die Ferne übh., dah. oft verb. tela et arma, arma atque tela, Trutz- u. Schutz- [Schutz- u. Trutz-] waffen; vgl. Fabri Liv. 22 57, 10 Ruperti Tac. Germ. 6, 2), a) eig.: arma auro et argento caelata od. distincta, Curt.: arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere, Liv.: tot milia armorum detracta corporibus hominum, Liv.: armorum et equitandi peritissimus, in Handhabung der W. und im Reiten, Suet.: exercitationes campestres armorum et equorum, kriegerische Waffen- u. Reitübungen, Suet.: arma virique, bewaffnete Männer, Gewappnete, Curt. – arma induere, Curt.: arma capere, sumere, Cic.: arma sumere pro alqo adversus alqm, Liv.: arma ferre contra alqm, Vell.: ad arma ire, zu den Waffen greifen = sich zum Kampfe (zum Kriege) rüsten, Cael. in Cic. ep.: arma movere, inferre, s. moveo, infero: armis congredi, Acc. fr.: armis decertare od. decernere, Cic., od. dimicare, Nep., od. cernere, Acc. fr., od. certare, Verg.: milites ad arma vocare, Curt.: in armis esse, unter den W. stehen, Liv. u. Curt.: in armis stare, in voller Rüstung, s. Nipperd. Tac. ann. 14, 36. Curt. 4, 13 (47), 10.: CL milia habere in armis, Liv.: in armis aevom agere, Pacuv. fr.: in armis mori, mit den Waffen in der Hand, Sen.: arma deponere, Cic., arma dimittere, proicere, Sen.: arma tradere, Liv.: ad arma! »zu den Waffen!« Caes. u. Liv.: armis od. vi et armis expugnare, mit Waffengewalt, Sall. u. Liv.: u. so vi ac per arma, Suet. – b) meton.: α) die Waffenerhebung, der Kampf, Krieg, Galli inter ferrum et arma nati, Liv.: auctor armorum, Cic.: arma civilia, Cic.: arma inferre, Liv.: Graeciae arma movere, Curt.: arma referre, den Kr. erneuern, Verg.: arma proferre longius ab urbe, Liv.: arma componere, den Kr. endigen, Hor.: arma virumque cano, Verg.: auch für Treffen, Gefecht, in arma feror, Verg. Aen. 2, 337; u. so ibid. 655. – β) die Waffenmacht, Kriegsmacht, Heeresmacht, et Persarum et Spartanorum arma, Curt.: Romana arma ingruere, Liv.: quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt, Cic.: arma in Augustum cessere, Tac.: nulla iam publica arma, Tac. – γ) Bewaffnete, Soldaten, Krieger (vgl. Fabri u. Weißenb. Liv 22, 3, 9), levia, Leichtbewaffnete, Liv.: auxiliaria, Hilfstruppen, Ov.: excubiae, arma, cetera aulae, Tac.: vallum armis ambire, Tac.: Hispanias armis non ita redundare, Tac. – dah. δ) Partei im Kriege, neutra arma sequi, neutral bleiben, Ov.: dass. nulla arma movere, Ov. – c) bildl., ein Schutz-, Verteidigungsmittel, eine Waffe, arma senectutis, prudentiae, Cic.: arma quaerere, auf Arglist sinnen, Verg.: amico arma (Lehren) dedit, Hor. – 3) im engsten Sinne (wie auch ὅπλα) der Schild als Hauptübungs- und Schutzwaffe der Alten, bes. der Fußsoldaten, fluitantia arma, Liv.: arma armis pulsare, Curt.: alqm exanimem super arma ferre. Verg.: in arma se colligere (sich decken), Verg.: arma Aeneae describere, Plin. ep.; vgl. Heyne Verg. Aen. 1, 118. Ruperti Tac. Germ. 11 extr. – / Genet. Plur. synk. armûm, Pacuv. tr. 34. Acc. tr. 319; vgl. Cic. de or. 155.

    lateinisch-deutsches > arma

  • 4 arma

    arma, ōrum, n. (Stamm AR-o, griech. ΑΡ-ω, ich füge an; vgl. τὰ ἄρμενα, Segel u. Tauwerk der Schiffe), griech. εντεα u. ὅπλα, u. altd. Zeug, Gezeug, Wehr u. Waffe, I) im allg., alles, was zu einer Ausrüstung od. Zurüstung gebraucht wird, das Rüstzeug = Gerät, Werkzeug, arma equestria, die ganze Ausrüstung eines Pferdes, »Sattel u. Zeug«, Liv. 35, 23, 11. – das »Segelwerk, Takelwerk, Ruderwerk eines Schiffes«, Verg. Aen. 5, 15: 6, 353: dah. für »Flügel« (als Ruder in der Luft), Ov. art. am. 2, 50. – arma cerealia, Geräte zum Kornstoßen u. Brotbacken, Verg. Aen. 1, 177. – arma venatoria, Jagdgerät, Sen. de ben. 1, 11, 6. – vom »Geräte des Landmanns«, Verg. georg. 1, 160: arma operis sui, Ov. met. 11, 34 sq. – v. »Werkzeugen zum Haarscheren«, Mart. 14, 56. – v. »Baugerätschaften, Bauwerkzeug«, repente lintribus in eam insulam materiem, calcem, caementa, arma convexit, Cic. Mil. 74. – II) prägn., das Kriegszeug, Kampfzeug, 1) im weitesten Sinne, das ganze Kriegsgerät, die Kriegsrüstung, Kriegsmaterialien, armorum custos, factor, doctor, s. custos usw.: pars utraque suos exercitus, sua arma, suos habitura duces, Liv.: armis et castris tentata res est, Cic.: bes. in der Verbindung arma virique, viri armaque u. dgl., Liv.; s. Fabri Liv. 24, 28, 4. – 2) im engern Sinne, die angelegte Rüstung,
    ————
    Wehr, Waffen, sowohl die, die zum Schutz den Leib bedecken (wie Harnisch, Helm, Schild), als auch die, die man zur Verteidigung u. zum Angriff in der Hand behält (wie Schwert, Keule, Streitaxt), Ggstz. tela (Geschosse u. Angriffswaffen in die Ferne übh., dah. oft verb. tela et arma, arma atque tela, Trutz- u. Schutz- [Schutz- u. Trutz-] waffen; vgl. Fabri Liv. 22 57, 10 Ruperti Tac. Germ. 6, 2), a) eig.: arma auro et argento caelata od. distincta, Curt.: arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere, Liv.: tot milia armorum detracta corporibus hominum, Liv.: armorum et equitandi peritissimus, in Handhabung der W. und im Reiten, Suet.: exercitationes campestres armorum et equorum, kriegerische Waffen- u. Reitübungen, Suet.: arma virique, bewaffnete Männer, Gewappnete, Curt. – arma induere, Curt.: arma capere, sumere, Cic.: arma sumere pro alqo adversus alqm, Liv.: arma ferre contra alqm, Vell.: ad arma ire, zu den Waffen greifen = sich zum Kampfe (zum Kriege) rüsten, Cael. in Cic. ep.: arma movere, inferre, s. moveo, infero: armis congredi, Acc. fr.: armis decertare od. decernere, Cic., od. dimicare, Nep., od. cernere, Acc. fr., od. certare, Verg.: milites ad arma vocare, Curt.: in armis esse, unter den W. stehen, Liv. u. Curt.: in armis stare, in voller Rüstung, s. Nipperd. Tac. ann. 14, 36. Curt. 4, 13 (47), 10.: CL milia habere in armis, Liv.: in armis
    ————
    aevom agere, Pacuv. fr.: in armis mori, mit den Waffen in der Hand, Sen.: arma deponere, Cic., arma dimittere, proicere, Sen.: arma tradere, Liv.: ad arma! »zu den Waffen!« Caes. u. Liv.: armis od. vi et armis expugnare, mit Waffengewalt, Sall. u. Liv.: u. so vi ac per arma, Suet. – b) meton.: α) die Waffenerhebung, der Kampf, Krieg, Galli inter ferrum et arma nati, Liv.: auctor armorum, Cic.: arma civilia, Cic.: arma inferre, Liv.: Graeciae arma movere, Curt.: arma referre, den Kr. erneuern, Verg.: arma proferre longius ab urbe, Liv.: arma componere, den Kr. endigen, Hor.: arma virumque cano, Verg.: auch für Treffen, Gefecht, in arma feror, Verg. Aen. 2, 337; u. so ibid. 655. – β) die Waffenmacht, Kriegsmacht, Heeresmacht, et Persarum et Spartanorum arma, Curt.: Romana arma ingruere, Liv.: quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt, Cic.: arma in Augustum cessere, Tac.: nulla iam publica arma, Tac. – γ) Bewaffnete, Soldaten, Krieger (vgl. Fabri u. Weißenb. Liv 22, 3, 9), levia, Leichtbewaffnete, Liv.: auxiliaria, Hilfstruppen, Ov.: excubiae, arma, cetera aulae, Tac.: vallum armis ambire, Tac.: Hispanias armis non ita redundare, Tac. – dah. δ) Partei im Kriege, neutra arma sequi, neutral bleiben, Ov.: dass. nulla arma movere, Ov. – c) bildl., ein Schutz-, Verteidigungsmittel, eine Waffe, arma senectutis, prudentiae, Cic.: arma quaerere, auf Arglist sinnen, Verg.: amico arma
    ————
    (Lehren) dedit, Hor. – 3) im engsten Sinne (wie auch ὅπλα) der Schild als Hauptübungs- und Schutzwaffe der Alten, bes. der Fußsoldaten, fluitantia arma, Liv.: arma armis pulsare, Curt.: alqm exanimem super arma ferre. Verg.: in arma se colligere (sich decken), Verg.: arma Aeneae describere, Plin. ep.; vgl. Heyne Verg. Aen. 1, 118. Ruperti Tac. Germ. 11 extr. – Genet. Plur. synk. armûm, Pacuv. tr. 34. Acc. tr. 319; vgl. Cic. de or. 155.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > arma

  • 5 arma

        arma ōrum, n    [1 AR-], implements, outfit, instruments, tools: cerealia, for making bread, V.: (coloni) operis, O.: omne genus: armorum, Cs.: Conligere arma iubet, the ship's tackle, V.—Armor fitted to the body, defensive armor (the shield, coat of mail, helmet, etc.): arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere, L.: auro caelata, L.: Lausum super arma ferre, on his shield, V.: caelestia, quae ancilia appellantur, L.: se collegit in arma, covered with his shield, V. — In gen., implements of war, arms, weapons: alia ad tegendum, alia ad nocendum: belli, T.: pugnis, dein... Pugnabant armis, H.: arma capere: ferre posse, Cs.: aptare, L.: induere, O.: armis accingi, V.: vocare ad arma: ad arma concurri, Cs.: armis uti: in armis esse, under arms, Cs.: cum alquo armis dimicare, N.: deponere, Cs.: amittere, V.: deripere militibus, H.: ad bellum polliceri, L.: armorum atque telorum portationes, S. — Fig., means of protection, defence, weapons: prudentiae: mihi Stertinius arma (i. e. praecepta) dedit, H.: contra Borean, i. e. covering, O.: quaerere conscius arma, i. e. ways of attacking me, V.: silent leges inter arma, in war: cedant arma togae: externa erat, foreign, L.: civilia, Ta.: inferre Italiae, N.: ad horrida promptior arma, O.: compositis armis, H.: Arma virumque cano, V.: in arma feror, battle, V.—A side, party in war: isdem in armis fui.—Soldiers, troops: nostro supplicio liberemus Romana arma, L.: machina Feta armis, V.: auxiliaria, auxiliary troops, O.

    Latin-English dictionary > arma

  • 6 Cerealia

    Cĕrĕālis ( Cĕrĭālis; cf. Serv.ad Verg. A. 1, 177; so Cic. Att. 2, 12, 2 and 4 Orell.), e, adj. [Ceres].
    I.
    Pertaining to Ceres, devoted to her, and, meton., pertaining to the cultivation of land, grain, or agriculture:

    nemus,

    sacred to Ceres, Ov. M. 8, 741:

    sacrum,

    id. Am. 3, 10, 1:

    Eleusin,

    id. F. 4, 507; id. M. 7, 439 (cf. Mel. 2, 3, 4:

    Eleusin Cereri consecrata): papaver (as her symbolic attribute),

    Verg. G. 1, 212 Heyne; Col. 10, 314:

    cenae,

    i. e. splendid, like those at the festivals of Ceres, Plaut. Men. 1, 1, 25:

    sulci,

    Ov. Tr. 3, 12, 11:

    munera,

    id. M. 11, 121; 13, 639:

    dona,

    id. ib. 11, 122; id. F. 1, 683; 6, 391 (cf.:

    dona Cereris,

    id. M. 5, 655):

    herbae,

    id. F. 4, 911:

    libum,

    id. ib. 1, 127:

    semina,

    id. M. 1, 123:

    culmus,

    Verg. G. 2, 517:

    arma,

    i. e. the implements for grinding and baking, id. A. 1, 177:

    solum,

    i. e. the cake laid on the ground, id. ib. 7, 111 (cf. id. ib. v. 109): aediles, who had the superintendence of provisions; v. aedilis fin. —Hence,
    B.
    Subst.: Cĕrĕālĭa, ium, n. (also in appos.:

    Cerealia ludi,

    Liv. 30, 39, 8; cf.: Megalesia ludi, al.), the festival of Ceres, celebrated on the 10 th of April, Cic. Att. 2, 12, 2 and 4; Varr. L. L. 6, § 15 Müll.; Ov. F. 4, 619; cf. id. ib. 389 sq.—
    II.
    A Roman cognomen, Mart. 4, 8; 12, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > Cerealia

  • 7 arma

    ōrum n.
    1) оружие (преим. оборонительное: щит, панцирь, шлем), вооружение, военное имущество, тж. воинское снаряжение, боевые припасы
    induere a. QC — надевать оружие, облекаться в доспехи
    a. capere (sumere) C или ad (in) a. ire C, Slбраться за оружие
    in armis esse L (stare QC) — находиться при оружии
    2) война, борьба, тж. бой, сражение
    a. inferre Nep, Cидти войной
    admōta moenibus a. Man — война, подступившая к (самым) стенам (Рима) ( о знаменитом рейде Ганнибала)
    3) вооружённые силы, военная мощь, армия, войска, солдаты
    a. levia (т. е. milites levis armaturae) Lлегковооружённые солдаты
    6) снаряжение, орудия, инструменты, прибор, тж. корабельные снасти, оснастка ( spoliata armis navis V)
    a. tondendis apta capillis Mпринадлежности цирюльника
    7) защита, опора (a. senectutis C)
    8) совет, наставления (a. amico dare H)

    Латинско-русский словарь > arma

  • 8 Cerealis

    Cereālis (Ceriālis), e [ Ceres ]
    1) церерин (cenae Pl; papaver V; munera O)

    Латинско-русский словарь > Cerealis

  • 9 cerealis

    [st1]1 [-] cereālis, e: relatif à l'agriculture, relatif au blé, relatif au pain. [st1]2 [-] Cereālis, e: de Cérès. [st1]3 [-] Cereālis, is, m.: Céréalis (nom d'homme).
    * * *
    [st1]1 [-] cereālis, e: relatif à l'agriculture, relatif au blé, relatif au pain. [st1]2 [-] Cereālis, e: de Cérès. [st1]3 [-] Cereālis, is, m.: Céréalis (nom d'homme).
    * * *
        Arma Cerealia. Virgil. Instrumens à mouldre le froument, et cuire du pain.
    \
        Aurae Cereales. Plin. Vens qui font meurir le blé.
    \
        Culmi Cerealis mergites. Virgil. Poignees de froument ayant encore les espis.
    \
        Dona Cerealia. Sil. Du pain.
    \
        Cereale papauer. Virgil. Qui ha la saveur du froument.
    \
        Cerealis sapor. Plin. Saveur de blé.

    Dictionarium latinogallicum > cerealis

  • 10 Cerealis

    Cĕrĕālis ( Cĕrĭālis; cf. Serv.ad Verg. A. 1, 177; so Cic. Att. 2, 12, 2 and 4 Orell.), e, adj. [Ceres].
    I.
    Pertaining to Ceres, devoted to her, and, meton., pertaining to the cultivation of land, grain, or agriculture:

    nemus,

    sacred to Ceres, Ov. M. 8, 741:

    sacrum,

    id. Am. 3, 10, 1:

    Eleusin,

    id. F. 4, 507; id. M. 7, 439 (cf. Mel. 2, 3, 4:

    Eleusin Cereri consecrata): papaver (as her symbolic attribute),

    Verg. G. 1, 212 Heyne; Col. 10, 314:

    cenae,

    i. e. splendid, like those at the festivals of Ceres, Plaut. Men. 1, 1, 25:

    sulci,

    Ov. Tr. 3, 12, 11:

    munera,

    id. M. 11, 121; 13, 639:

    dona,

    id. ib. 11, 122; id. F. 1, 683; 6, 391 (cf.:

    dona Cereris,

    id. M. 5, 655):

    herbae,

    id. F. 4, 911:

    libum,

    id. ib. 1, 127:

    semina,

    id. M. 1, 123:

    culmus,

    Verg. G. 2, 517:

    arma,

    i. e. the implements for grinding and baking, id. A. 1, 177:

    solum,

    i. e. the cake laid on the ground, id. ib. 7, 111 (cf. id. ib. v. 109): aediles, who had the superintendence of provisions; v. aedilis fin. —Hence,
    B.
    Subst.: Cĕrĕālĭa, ium, n. (also in appos.:

    Cerealia ludi,

    Liv. 30, 39, 8; cf.: Megalesia ludi, al.), the festival of Ceres, celebrated on the 10 th of April, Cic. Att. 2, 12, 2 and 4; Varr. L. L. 6, § 15 Müll.; Ov. F. 4, 619; cf. id. ib. 389 sq.—
    II.
    A Roman cognomen, Mart. 4, 8; 12, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > Cerealis

  • 11 Cerialis

    Cĕrĕālis ( Cĕrĭālis; cf. Serv.ad Verg. A. 1, 177; so Cic. Att. 2, 12, 2 and 4 Orell.), e, adj. [Ceres].
    I.
    Pertaining to Ceres, devoted to her, and, meton., pertaining to the cultivation of land, grain, or agriculture:

    nemus,

    sacred to Ceres, Ov. M. 8, 741:

    sacrum,

    id. Am. 3, 10, 1:

    Eleusin,

    id. F. 4, 507; id. M. 7, 439 (cf. Mel. 2, 3, 4:

    Eleusin Cereri consecrata): papaver (as her symbolic attribute),

    Verg. G. 1, 212 Heyne; Col. 10, 314:

    cenae,

    i. e. splendid, like those at the festivals of Ceres, Plaut. Men. 1, 1, 25:

    sulci,

    Ov. Tr. 3, 12, 11:

    munera,

    id. M. 11, 121; 13, 639:

    dona,

    id. ib. 11, 122; id. F. 1, 683; 6, 391 (cf.:

    dona Cereris,

    id. M. 5, 655):

    herbae,

    id. F. 4, 911:

    libum,

    id. ib. 1, 127:

    semina,

    id. M. 1, 123:

    culmus,

    Verg. G. 2, 517:

    arma,

    i. e. the implements for grinding and baking, id. A. 1, 177:

    solum,

    i. e. the cake laid on the ground, id. ib. 7, 111 (cf. id. ib. v. 109): aediles, who had the superintendence of provisions; v. aedilis fin. —Hence,
    B.
    Subst.: Cĕrĕālĭa, ium, n. (also in appos.:

    Cerealia ludi,

    Liv. 30, 39, 8; cf.: Megalesia ludi, al.), the festival of Ceres, celebrated on the 10 th of April, Cic. Att. 2, 12, 2 and 4; Varr. L. L. 6, § 15 Müll.; Ov. F. 4, 619; cf. id. ib. 389 sq.—
    II.
    A Roman cognomen, Mart. 4, 8; 12, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > Cerialis

  • 12 Ceres

    Cerēs, eris, f. (vgl. osk. Kerrí, ›Cereri‹, marruc. Cerie), arch. Genet. Cererus, Corp. inscr. Lat. 1, 568, I) Tochter des Saturn u. der Ops, Schwester des Jupiter u. Pluto, Mutter der Proserpina, Göttin der fruchttragenden Erde, des Acker-, bes. aber des Getreidebaues und der Fruchtbarkeit übh., dah. auch Göttin der Ehe; als Göttin des Ackerbaues Freundin des Friedens u. Gesetzgeberin (θεσμοφόρος), Cato r. r. 134, 1. Verg. georg. 1, 96. Hor. carm. saec. 30. Tibull. 1, 1, 15: von ihren Verehrungsorten mit den Beinamen C. Hennensis, Cic. Verr. 4, 107. Lact. 2, 4, 28: C. Catinensis, Lact. 2, 4, 28: C. Eleusina, Lact. 1, 21, 24: Eleusinia, Min. Fel. 21, 2: C. Milesia, Lact. 2, 7, 19 u.a. (vgl. Val. Max. 1, 1. ext. 5. ex Parid.): C. profunda, inferna, Proserpina, Stat. Theb. 4, 460 u. 5, 156: sacerdos Cererum, der Ceres u. Proserpina, Corp. inscr. Lat. 10, 1585: Cereri nuptias facere, d.i. ohne Wein, Plaut. aul. 354. – II) meton. für ihre Gaben, für Saat, Getreide, Frucht, Brot (im Ggstz. zu Liber, d.i. Wein; vgl. Cornif. rhet. 4, 43. Cic. de or. 3, 167; de nat. deor. 2, 60), Verg. Aen. 1, 177 u. 701. Hor. carm. 3, 24, 13; epod. 16, 43. Ov. met. 3, 437; 8, 292. – dah. das Sprichw. sine Cerere et Libero friget Venus, Ter. eun. 732. – Dav. Cereālis (Ceriālis), e; vgl. Fleckeisen Fünfzig Artikel usw. S. 12, zur Ceres gehörig, ihr heilig od. geweiht, u. meton.zum Acker-, Getreidebau usw. gehörig, cerealisch, cenae, lukullische (eig. = so glänzende u. üppige wie am Ceresfeste), Plaut.: papaver, Verg.: nemus, Ov.: sacrum, Ov.: munera, Brot, Ov.: herba, Saat, Ov.: sulci, Saatfelder, Ov.: arma (s. d.), Verg.: solum, Unterlage von Weizenkuchen, Verg.: sapor, Getreide-od. Weizengeschmack, Plin.: aediles Cereales, die von Cäsar aus dem plebejischen Stande eingesetzten »Cerealädilen«, denen ausschließlich die Aufsicht über den Getreidemarkt u. die Proviantierung der Stadt Rom anvertraut war, Pompon. dig. 1, 2, 2. § 32. Corp. inscr. Lat. 6, 1095 u. 31678: Sing., ibid. 2, 3864: u. ähnl. in den Kolonien, praefecti cereales iuri dicundo, Inscr. bei de Vita Antiqu. Benev. p. XIII. no. 11 u. 12. – subst., a) Cereālēs, ium, m., Hinundherrenner (wie Ceres, als sie ihre Tochter suchte), Hier. adv. Rufin. 3, 1 extr. – b) Cereālia, ium, n., α) das Ceresfest, gefeiert den 12. od. 13. April, Cic. u.a.; mit Zirkusspielen verbunden, dah. Cerialia ludi, Liv. – β) die Getreidefrüchte, Zerealien, Plin. 23. prooem. § 1.

    lateinisch-deutsches > Ceres

  • 13 Ceres

    Cerēs, eris, f. (vgl. osk. Kerrн, ›Cereri‹, marruc. Cerie), arch. Genet. Cererus, Corp. inscr. Lat. 1, 568, I) Tochter des Saturn u. der Ops, Schwester des Jupiter u. Pluto, Mutter der Proserpina, Göttin der fruchttragenden Erde, des Acker-, bes. aber des Getreidebaues und der Fruchtbarkeit übh., dah. auch Göttin der Ehe; als Göttin des Ackerbaues Freundin des Friedens u. Gesetzgeberin (θεσμοφόρος), Cato r. r. 134, 1. Verg. georg. 1, 96. Hor. carm. saec. 30. Tibull. 1, 1, 15: von ihren Verehrungsorten mit den Beinamen C. Hennensis, Cic. Verr. 4, 107. Lact. 2, 4, 28: C. Catinensis, Lact. 2, 4, 28: C. Eleusina, Lact. 1, 21, 24: Eleusinia, Min. Fel. 21, 2: C. Milesia, Lact. 2, 7, 19 u.a. (vgl. Val. Max. 1, 1. ext. 5. ex Parid.): C. profunda, inferna, Proserpina, Stat. Theb. 4, 460 u. 5, 156: sacerdos Cererum, der Ceres u. Proserpina, Corp. inscr. Lat. 10, 1585: Cereri nuptias facere, d.i. ohne Wein, Plaut. aul. 354. – II) meton. für ihre Gaben, für Saat, Getreide, Frucht, Brot (im Ggstz. zu Liber, d.i. Wein; vgl. Cornif. rhet. 4, 43. Cic. de or. 3, 167; de nat. deor. 2, 60), Verg. Aen. 1, 177 u. 701. Hor. carm. 3, 24, 13; epod. 16, 43. Ov. met. 3, 437; 8, 292. – dah. das Sprichw. sine Cerere et Libero friget Venus, Ter. eun. 732. – Dav. Cereālis (Ceriālis), e; vgl. Fleckeisen Fünfzig Artikel usw. S. 12, zur Ceres gehörig, ihr heilig od. geweiht, u. meton.
    ————
    zum Acker-, Getreidebau usw. gehörig, cerealisch, cenae, lukullische (eig. = so glänzende u. üppige wie am Ceresfeste), Plaut.: papaver, Verg.: nemus, Ov.: sacrum, Ov.: munera, Brot, Ov.: herba, Saat, Ov.: sulci, Saatfelder, Ov.: arma (s. d.), Verg.: solum, Unterlage von Weizenkuchen, Verg.: sapor, Getreide- od. Weizengeschmack, Plin.: aediles Cereales, die von Cäsar aus dem plebejischen Stande eingesetzten »Cerealädilen«, denen ausschließlich die Aufsicht über den Getreidemarkt u. die Proviantierung der Stadt Rom anvertraut war, Pompon. dig. 1, 2, 2. § 32. Corp. inscr. Lat. 6, 1095 u. 31678: Sing., ibid. 2, 3864: u. ähnl. in den Kolonien, praefecti cereales iuri dicundo, Inscr. bei de Vita Antiqu. Benev. p. XIII. no. 11 u. 12. – subst., a) Cereālēs, ium, m., Hinundherrenner (wie Ceres, als sie ihre Tochter suchte), Hier. adv. Rufin. 3, 1 extr. – b) Cereālia, ium, n., α) das Ceresfest, gefeiert den 12. od. 13. April, Cic. u.a.; mit Zirkusspielen verbunden, dah. Cerialia ludi, Liv. – β) die Getreidefrüchte, Zerealien, Plin. 23. prooem. § 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Ceres

  • 14 Cereālis

        Cereālis e, adj.    [Ceres], of Ceres: nemus, sacred to Ceres, O.: papaver, V.—Of grain, cereal, agricultural: munera, O.: herbae, O.: culmus, V.: arma, i. e. implements for grinding and baking, V.: solum, i. e. the cake laid on the ground, V.—Plur. n as subst.: Cereālia, the festival of Ceres, C., O., L.
    * * *
    Cerealis, Cereale ADJ
    of/associated with Ceres, suitable for festival of Ceres; of wheat

    Latin-English dictionary > Cereālis

  • 15 contingo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > contingo

  • 16 continguo

    1.
    con-tingo, tĭgi, tactum, 3, v. a. and n. [tango], to touch on all sides. to touch, take hold of, seize (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    facile cibum terrestrem rostris,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    funem manu,

    Verg. A. 2, 239; cf. Ov. M. 2, 151:

    munera Cerealia dextrā,

    id. ib. 11, 122:

    undas pede,

    id. ib. 2, 457:

    focos ore tremente,

    id. Tr. 1, 3, 44:

    terram osculo,

    Liv. 1, 56, 12:

    ora nati sacro medicamine,

    Ov. M. 2, 123; cf. id. ib. 14, 607:

    montes suo igni (sol),

    Lucr. 4, 407; cf. Cat. 64, 408, and Suet. Ner. 6:

    cibos sale modico,

    to sprinkle, Cels. 2, 24: sidera comā ( poet. designation for a very great height), Ov. F. 3, 34; cf.:

    nubes aërio vertice (Taurus),

    Tib. 1, 7, 15: summa sidera plantis, to reach the stars (a poet. designation of great prosperity), Prop. 1, 8, 43:

    mitem taurum,

    Ov. M. 2, 860; cf. id. ib. 8, 423:

    glebam,

    id. ib. 11, 111:

    paene terram (luna),

    Cic. Div. 2, 43, 91:

    caules (vitis),

    id. N. D. 2, 47, 120:

    dextras consulum (as a friendly greeting or congratulation),

    Liv. 28, 9, 6; so,

    manum,

    Vell. 2, 104, 5; 2, 107, 4.—
    B.
    With partic. access. ideas.
    1.
    To eat, partake of, taste ( poet.):

    neque illinc Audeat esuriens dominus contingere granum,

    Hor. S. 2, 3, 113:

    cibos ore,

    Ov. M. 5, 531:

    aquas,

    id. ib. 15, 281:

    fontem,

    id. ib. 3, 409.—
    2.
    To touch impurely (very rare):

    corpus corpore,

    Plaut. Am. 2, 2, 204.—
    3.
    To touch, i. e. to be near, neighboring, or contiguous, to border upon, to reach, extend to; with acc., dat., or inter se; with acc.:

    Helvi, qui fines Arvernorum contingunt,

    Caes. B. G. 7, 7 fin.:

    turri adactā et contingente vallum,

    id. ib. 5, 43; cf.:

    in saltu Vescino Falernum contingente agrum,

    Liv. 10, 21, 8:

    praesidium coloniarum Illyricum contingentium,

    Suet. Aug. 25. —With dat.:

    ut radices montis ex utrāque parte ripae fluminis contingant,

    Caes. B. G. 1, 38.—With inter se:

    ut (milites) contingant inter se atque omnem munitionem expleant,

    Caes. B. C. 1, 21; cf. id. B. G. 7, 23.—
    4.
    With the idea of motion, to reach something by moving, to attain to, reach, come to, arrive at, meet with, etc. (mostly poet.); with acc.:

    optatam metam cursu,

    Hor. A. P. 412:

    Ephyren pennis,

    Ov. M. 7, 392:

    Italiam,

    Verg. A. 5, 18:

    fines Illyricos,

    Ov. M. 4, 568:

    Creten,

    id. ib. 8, 100:

    Cadmeïda arcem,

    id. ib. 6, 217:

    rapidas Phasidos undas,

    id. ib. 7, 6:

    auras,

    to come into the air, id. ib. 15, 416 al.:

    avem ferro,

    to hit, Verg. A. 5, 509; cf. Ov M. 8, 351: ullum mortalem (vox mea), id. id. 2, 578; cf.

    thus aures,

    id. ib. 1, 211; and aures fando, with the acc. and inf., id. ib. 15, 497: aevi florem, to come to or reach the flower of age, Lucr. 1, 565.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to touch, to seize upon, affect (rare). multitudo agrestium, quos in aliquā suā fortunā publica quoque contingebat cura, Liv. 22, 10, 8:

    contactus nullis ante cupidinibus,

    Prop. 1, 1, 2:

    quam me manifesta libido contigit!

    Ov. M. 9, 484: animum curā. Val. Fl. 7, 173; cf.:

    aliquem (curā), contacti simili sorte,

    Ov. Tr. 3, 4, 78. —Far more freq.,
    B.
    In partic.
    1.
    (Acc. to I. B. 2.) To touch with pollution, to pollute, stain, defile, etc.; so generally in part. perf. (as a verb. finit. the kindr. contamino was in use):

    (Gallos) contactos eo scelere velut injectā rabie ad arma ituros,

    Liv. 21, 48, 3; so,

    contacta civitas rabie duorum juvenum,

    id. 4, 9, 10:

    omnes eā violatione templi,

    id. 29, 8, 11 (for which id. 29, 18, 8:

    nefandà praedā se ipsos ac domos contaminare suas): plebs regiā praedā,

    id. 2, 5, 2; cf. id. 4, 15, 8:

    equi candidi et nullo mortali opere contacti,

    Tac. G. 10: dies (sc. Alliensis) religione, [p. 450] Liv. 6, 28, 6:

    pectora vitiis,

    Tac. Or. 12.—Once absol.:

    contactus ensis,

    Sen. Hippol. 714.—
    2.
    (Acc. to I. B. 3.) With aliquem aliquā re or only aliquem, to be connected with or related to, to concern:

    ut quisque tam foede interemptos aut propinquitate aut amicitiā contingebat,

    Liv. 25, 8, 2:

    aliquem sanguine ac genere,

    id. 45, 7, 3; 24, 22, 14:

    aliquem artissimo gradu,

    Suet. Aug. 4:

    domum Caesarum nullo gradu,

    id. Galb. 2; cf. absol.:

    deos (i. e. Maecenatem et Augustum) quoniam propius contingis,

    have more ready access to the great, Hor. S. 2, 6, 52:

    Sabinum modico usu,

    to have little intercourse with, Tac. A. 4, 68:

    multis in Italiā contactis gentibus Punici belli societate,

    Liv. 31, 8, 11; cf.:

    si crĭmine contingantur,

    have part in, Dig. 11, 4, 1:

    haec consultatio Romanos nihil contingit,

    concerns not, Liv. 34, 22, 12; cf.:

    quae (causa) nihil eo facto contingitur,

    id. 40, 14, 9.—
    3.
    (Acc. to I. B. 4.) To attain to, reach, arrive at something, to come to (very rare):

    quam regionem cum superavit animus naturamque sui similem contigit et agnovit,

    Cic. Tusc. 1, 19, 43.—
    b.
    With and without dat. of person; of occurrences, to happen to one, to befall, fall to one's lot, to succeed in, obtain a thing; and absol., to happen, fall to, turn out, come to pass (so most freq. in all perr. and species of composition; in gen., of favorable, but sometimes of indifferent, or even adverse occurrences).
    (α).
    With dat.:

    cui tam subito tot contigerint commoda,

    Ter. Eun. 5, 8, 3:

    haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor,

    id. Hec. 5, 3, 35:

    quod isti (Crasso) contigit uni,

    Cic. de Or. 2, 56, 228; 1, 35, 164; id. Off. 1, 43, 153; id. Fam. 5, 21, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 1; Caes. B. G. 1, 43; Quint. 10, 1, 115; 12, 11, 29; Suet. Caes. 35; id. Calig. 3, 10 et saep.; Ov. M. 3, 321; 11, 268; 15, 443; Hor. Ep. 1, 2, 46; 1, 4, 10; 1, 17, 9 et saep.:

    cum tanto plura bene dicendi exempla supersint quam illis contigerunt,

    Quint. 10, 2, 28: quam mihi maxime hic hodie contigerit malum, Enn. ap. Non. p. 268, 12:

    quod (sc. servitus) potentibus populis saepe contigit,

    Cic. Tusc. 5, 6, 15; id. Cat. 1, 7, 16:

    cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret,

    id. N. D. 1, 11, 27; id. Phil. 14, 8, 24; id. Fam. 5, 16, 5; id. Sen. 19, 71; id. Off. 2, 14, 50; 2, 19, 65; id. Fam. 11, 16, 2 al.: quoties ipsi testatori aliquid contingit, a misfortune befalls, etc., Dig. 28, 3, 6:

    si quid ei humanitus contigerit,

    ib. 34, 4, 30 fin. (cf. ib. § 2: sive in viā aliquid mihi humanitus acciderit, and v. 2. accido, II. B.).— Impers. with inf.:

    non cuivis homini contingit adire Corinthum,

    Hor. Ep. 1, 17, 36:

    mihi Romae nutriri atque doceri,

    id. ib. 2, 2, 41:

    mihi recusare principatum,

    Vell. 2, 124, 2:

    mihi cognoscere (eos),

    Quint. 12, 11, 3; 1, 1, 11; 5, 7, 25; 6, 1, 4 al.—And, at the same time, a dat. of the predicate (post-class. and rare):

    quo tempore mihi fratrique meo destinari praetoribus contigit,

    Vell. 2, 124, 4:

    maximo tibi et civi et duci evadere contigit,

    Val. Max. 5, 4, ext. 2 (in Ov. M. 11, 220, the better read. is nepotem); cf. Haase in Reisig. Lect. p. 794 sq.—With ut:

    volo hoc oratori contingat, ut, etc.,

    Cic. Brut. 84, 290; id. Off. 1, 1, 3; id. Phil. 5, 18, 49; Quint. 11, 2, 51 al. —
    (β).
    With acc. (very rare):

    sors Tyrrhenum contigit,

    fell upon Tyrrhenus, Vell. 1, 1 fin.:

    Italiam palma frugum,

    Plin. 18, 11, 29, § 109.—
    (γ).
    Absol. (very freq.):

    hanc mi expetivi, contigit,

    Ter. And. 4, 2, 13:

    magis adeo id facilitate quam aliā ullā culpā meā contigit,

    Cic. de Or. 2, 4, 15:

    quod si nulla contingit excusatio,

    Quint. 11, 1, 81:

    ubi quid melius contingit et unctius,

    Hor. Ep. 1, 15, 44 et saep.—With abl.:

    quia memoria atque actio naturā non arte contingant,

    Quint. 3, 3, 4; so id. 1, 1, 33; 2, 2, 11 al.—With ex:

    gratia, quae continget ex sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53; so id. 8, 3, 70:

    ex eādem brassicā contingunt aestivi autumnalesque cauliculi,

    arise, spring, Plin. 19, 8, 41, § 138 al.:

    nihil horum nisi in complexu loquendi serieque contingit,

    Quint. 1, 5, 3.—With inf.:

    fingere cinctutis non exaudita Cethegis Continget,

    Hor. A. P. 51; Quint. 1, 1, 11; 5, 7, 25:

    concitare invidiam, etc.... liberius in peroratione contingit,

    id. 6, 1, 14.—With ut:

    quod nunquam opinatus fui... id contigit, ut salvi poteremur domi,

    Plaut. Am. 1, 1, 32; so Quint. 4, 1, 7; 9, 3, 72; 11, 2, 39.
    2.
    con-tingo ( - tinguo), ĕre, v. a., to wet, moisten (perh. only in Lucr. and Verg.).
    I.
    Lit.:

    oras, pocula circum mellis liquore,

    Lucr. 1, 938:

    semina rerum colore,

    id. 2, 755:

    lac parco sale,

    to sprinkle, Verg. G. 3, 403:

    tonsum corpus amurcā,

    id. ib. 3, 448. —
    II.
    Trop.:

    musaeo contingens cuncta lepore,

    Lucr. 1, 934 and 947; 4, 9 and 22.

    Lewis & Short latin dictionary > continguo

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»